Uitgelegd: waarom Tehrik-i-Taliban Pakistan een boost kan krijgen met wisseling van de wacht in Afghanistan

Pakistan beschouwt Afghanistan als een strategische partner in zijn conflict met India en is daarom bereid geweest de machten in Kabul te omarmen, zelfs ondanks aanzienlijke internationale tegenslagen.

Vlaggen van Pakistan en de Taliban wapperen aan hun respectievelijke zijden terwijl mensen door een veiligheidsbarrière lopen om de grens over te steken bij een grensovergang tussen Pakistan en Afghanistan, in Chaman, Pakistan (AP)

Terwijl de Taliban aan hun bestuursproject beginnen, hebben landen als China, Rusland en het VK blijk gegeven van hun bereidheid om met de groep samen te werken. Geen enkel land is echter zo openhartig geweest in zijn steun als Pakistan dat al heel lang steunt. Kort geleden, Pakistaanse premier Imran Khan gaf de gehaaste terugtrekking van de Amerikaanse troepen de schuld van de heropleving van de Taliban en veegde de handen van zijn land van elke schuld af. Hij beschreef ook leden van de groep die in Pakistan woonden als normale burgers en ging zelfs zo ver dat hij suggereerde dat het terugwinnen van Afghanistan door de groep verwant was aan het doorbreken van de slavernij.

Pakistan beschouwt Afghanistan als een strategische partner in zijn conflict met India en is daarom bereid geweest de machten in Kabul te omarmen, zelfs ondanks aanzienlijke internationale tegenslagen. Hoewel sommige facties binnen de Pakistaanse regering hun verzet tegen de Taliban hebben laten gelden, lijkt de overgrote meerderheid de Taliban te accepteren als een waardevolle bondgenoot van Islamabad of als een noodzakelijk kwaad om de controle in de regio te behouden. De Pakistaanse berekening van de Taliban zou echter gevaarlijk misleidend kunnen zijn, vooral als de opkomst ervan extremistische groeperingen aanmoedigt, zoals de militante Tehrik-i-Taliban Pakistan of TTP.

Pakistaanse steun voor de Taliban

In de jaren tachtig leverden de CIA en de Inter-Services Intelligence (ISI) wapens aan Afghanen die vochten tegen de Sovjet-Unie en hielpen ze bij het radicaliseren en rekruteren van jongeren van over de hele wereld om deel te nemen aan de jihad. In 1988 begon Pakistan religieuze scholen te openen voor zijn ongeveer 3 miljoen Afghaanse vluchtelingen. Deze madrasa's leidden vervolgens studenten op om zich bij de Taliban aan te sluiten, van wie er 1,5 miljoen terugkeerden naar Afghanistan na het vertrek van de Sovjets.

Toen de zegevierende moedjahedien in 1992 uiteindelijk een regering in Afghanistan vormden, was Pakistan niet blij met het nieuwe leiderschap dat Islamabad als overdreven vriendelijk met India beschouwde. Daarom, toen de Taliban halverwege de jaren negentig terrein begonnen te winnen, was Pakistan er snel bij om de beweging te steunen.

gek beetje niet de moeite waard

Na de door de VS geleide NAVO-invasie in Afghanistan in 2001 zochten leiders van het omvergeworpen Taliban-regime hun toevlucht in Pakistan. Stromen van Taliban- en Al Qaeda-militanten stroomden de stamgebieden van Pakistan binnen, grenzend aan Afghanistan. De meeste Taliban-strijders beperkten zich tot de grensgebieden waar de Pakistaanse regering sinds 2003 tevergeefs probeert hen in bedwang te houden.

De Pakistaanse ISI, een vroege ondersteuner van de Taliban, blijft haar invloed op de groep uitoefenen. Volgens een rapport van het Carnegie Endowment Fund was de ISI de belangrijkste externe beschermheer van de Taliban, die naar verluidt financiële middelen, training, wapens, logistieke steun en (vooral) een veilige haven op Pakistaans grondgebied heeft verschaft.

Het belang van de ISI voor de Taliban wordt het best weergegeven door de benoeming van Sirajuddin Haqqani als een van de twee plaatsvervangende leiders van de Taliban in 2015. Haqqani, het hoofd van het Haqqani-netwerk, ooit beschreven door de Amerikaanse inlichtingendienst als een echte tak van de ISI , onderhoudt nauwe banden met Al-Qaeda. Ondanks dat sommige Pakistaanse leiders zich publiekelijk distantiëren van de Taliban, betekent het feit dat Pakistan er niet in is geslaagd zijn leger, inlichtingendiensten en politieke apparaat te verenigen, dat zelfs als de premier en legerleiders hun steun onthouden, het voor de Pakistaanse staat nog steeds mogelijk is om via de ISI de organisatie blijven steunen.

Gestrande mensen die de grens tussen Pakistan en Afghanistan oversteken, in Chaman, Pakistan (AP Photo/Jafar Khan)

Waarom Pakistan de Taliban steunt

Afgezien van het feit dat de Pakistaanse regering en het leger intern verdeeld zijn en een reeks verschillende, en vaak concurrerende belangen en loyaliteiten vertegenwoordigen, is de belangrijkste reden achter de Pakistaanse steun voor de Taliban de blijvende en overweldigende angst voor India.

Het verlangen van Pakistan naar strategische diepgang in Afghanistan om de regionale invloed van India tegen te gaan dateert uit het midden van de jaren zeventig en het is niet een beleid dat ze op korte termijn lijken te verlaten. Hoewel prominente Pakistaanse leiders, waaronder de huidige legerchef generaal Qamar Javed Bajwa, hebben aangegeven bereid te zijn van koers te veranderen, gezien de geschiedenis van Pakistan en de daaruit voortvloeiende slechte relaties met bijna elke andere groep in Afghanistan, hebben ze misschien weinig bondgenoten over behalve de Taliban.

Naast de zorgen over India heeft Pakistan een aantal ideologische redenen om de Taliban te steunen. Sinds de oprichting van Pakistan zijn er oproepen van binnenuit geweest om Pashtun-gemeenschappen die langs de grens met Afghanistan wonen, toe te staan ​​hun eigen onafhankelijke staat te vormen. De TTP voor één ondersteunt deze claim. Pakistan is daarom elke door Pashtun geleide regering in Afghanistan moe, inclusief de vroegere regeringen van Hamid Karzai en Ashraf Ghani. Enigszins verwarrend beschouwt Pakistan de Taliban als meer bezig met islamitisch fundamentalisme dan met etnische conflicten, hoewel ook zij etnisch een Pashtun-groep zijn.

De Pakistaanse samenleving heeft ook enige sympathie voor de Taliban, grotendeels te danken aan de manier waarop de Pakistaanse staat is gevormd. De scheiding van Pakistan van India was gebaseerd op de wens om een ​​islamitische staat te vormen. Voor de ijverig religieuze burgers van Pakistan was het verdedigen van de interpretatie van de sharia door de Taliban een manier om hun eigen band met de islam te behouden en bij uitbreiding ook met de Pakistaanse staat.

Aan de andere kant zijn er ook belangrijke redenen voor Pakistan om de opkomst van de Taliban tegen te gaan. Ten eerste zal de Taliban-heerschappij in Afghanistan waarschijnlijk leiden tot een enorme vluchtelingencrisis in landen als Tadzjikistan, Iran en Pakistan. Pakistaanse steun aan de Taliban zou het ook internationale legitimiteit kunnen kosten, vooral als de groep weigert te matigen en andere extremistische bewegingen weer wortel gaat laten schieten op Afghaanse bodem.

Een Pew Research Survey uit 2015 toont bovendien aan dat de Taliban de steun van het Pakistaanse volk aan het verliezen is. Op de vraag wat zij van de Taliban vonden, vond 72 procent van de Pakistanen de groep ongunstig, terwijl slechts 6 procent hen gunstig vond. Naast deze terechte zorgen heeft Pakistan ook te maken met de mogelijke heropleving van de TTP en andere extremistische groeperingen. Hoewel het onwaarschijnlijk is dat Islamabad deze redenen als reden genoeg zal beschouwen om afstand te nemen van de Taliban, zijn ze toch serieuze overweging waard. Vooral de groeiende dreiging van de TTP is iets waar Islamabad zich zeer van bewust zal zijn.

Pakistan is zich er ook van bewust dat het, ondanks zijn banden met de Taliban, nog steeds van strategisch belang zal zijn voor de VS. De voortdurende Amerikaanse betrokkenheid in Afghanistan, in welke hoedanigheid dan ook, vereist op zijn minst het gebruik van het Pakistaanse luchtruim. Dit zal op zijn beurt een deel van de invloed van Pakistan op de VS behouden over zijn betrekkingen met de Taliban. Bovendien heeft Peking, de grootste externe bondgenoot van Pakistan, blijk gegeven van bereidheid om met de Taliban samen te werken.

Daarom blijft Pakistan, naast zijn verlangen naar regionale invloed, zijn islamitische fundamentalistische wortels en zijn eigen bezorgdheid over het Pashtun-nationalisme, de Taliban steunen, simpelweg omdat het kan.

Mensen in de buurt van de kenmerkende witte vlaggen van de Taliban wachten op de komst van hun familieleden, die naar verluidt door de Taliban in Afghanistan uit de gevangenis zijn vrijgelaten, bij een grensovergang in Chaman, Pakistan (AP)

Wie zijn de Pakistaanse Taliban?

Nadat leden van Al-Qaeda en de Taliban in 2001 Pakistan binnenstroomden, orkestreerden ze een campagne, die in een rapport van het US Institute of Peace (USIP) wordt beschreven als de 'Talibanisering van FATA. Daaronder werkten Afghaanse Taliban-leiders samen met lokale stamleiders om Pakistanen te rekruteren om te vechten tegen Amerikaanse en NAVO-troepen. Die rekruten kwamen later samen om de TTP te vormen in 2007, onder leiding van Baitullah Mehsud. De TTP wordt vaak aangeduid als een overkoepelende organisatie die verschillende militante groepen in FATA vertegenwoordigt.

Volgens het USIP-rapport waren de belangrijkste doelstellingen van de TTP het implementeren van de sharia, het bestrijden van Amerikaanse en NAVO-troepen in Afghanistan en het deelnemen aan de jihad tegen het Pakistaanse leger. Vooral dat laatste is het primaire doel van de groep, waarbij de woordvoerder van Mehsud in 2007 aankondigde dat de belangrijkste reden achter de oprichting van de TTP was om een ​​verenigd front te vormen tegen de operaties van het Pakistaanse leger. Het rapport merkt op dat de agressieve houding van de TTP ten opzichte van de Pakistaanse staat in contrast stond met die van andere lokale militanten en leidde tot aanzienlijke interne onenigheid.

De fragmentatie en het gebrek aan samenhangende methodologie bleken uiteindelijk de katalysator voor zijn ondergang, maar in de jaren tussen 2007 en 2014 richtte de TTP grote schade aan in heel Pakistan. In 2012 telde de TTP naar schatting 25.000 leden, die terroristische aanslagen uitvoerden in heel Pakistan, wat resulteerde in massaal bloedvergieten en vernietiging van eigendommen. Een van hun meest opvallende aanvallen was een aanval op de grootste vliegbasis van Pakistan in 2011, een aanval op Karachi International Airport in 2014 en in hetzelfde jaar, een bloedbad op de Army Public School in Peshawar waarbij 150 mensen omkwamen, voornamelijk studenten. De laatste aanval werd publiekelijk veroordeeld door de Afghaanse Taliban.

In 2014 lanceerde het Pakistaanse leger, geholpen door een Amerikaanse drone-campagne, Operatie Zarb-e-Azb om de TTP uit te schakelen. De operatie was grotendeels succesvol en was een grote factor achter de teloorgang van de groep. Volgens het USIP-rapport, dat in mei 2021 werd gepubliceerd, is de TTP vandaag de dag grotendeels een gefragmenteerde en uitgeputte militaire organisatie, verspreid over Pakistan en grenzend aan Afghanistan.

De TTP-activiteit is de afgelopen jaren echter sterk toegenomen. In 2019 suggereerden rapporten dat TTP-militanten inwoners van Noord- en Zuid-Waziristan intimideerden om muziek te spelen of vrouwen het huis te laten verlaten zonder een mannelijke voogd. In 2020 lanceerde de mediavleugel van de groep, Umar Media, een nieuwe website naast het officiële tijdschrift dat de ideologie van de TTP uitdraagt. Veelbetekenend was dat Umar Media in 2020 ook aankondigde dat twee splintergroepen, de Jamaat-ul-Ahrar en Hizbul Ahrar, zich formeel weer bij de TTP hadden aangesloten. De twee groepen zijn verantwoordelijk voor een aantal dodelijke aanslagen in Pakistan en zijn de afgelopen jaren actiever geweest dan de TTP zelf.

Sinds begin 2021 heeft de TTP een aantal aanslagen in heel Pakistan opgeëist. Alleen al in de eerste twee maanden van het jaar eiste het 32 ​​aanvallen, waarvan de meeste plaatsvonden in FATA. Sommige analisten zijn van mening dat de recente heropleving van de TTP verder zal worden aangewakkerd door het Taliban-bewind in Afghanistan. Het argument luidt dat de Taliban militant islamitisch bestuur legitimeren en daarmee hun aanhangers en sympathisanten, binnen en buiten Afghanistan, aanmoedigen om soortgelijke doelen na te streven. Aangemoedigd door de Taliban, zou de TTP het succes van de groep kunnen gebruiken om extra leden te werven en hun campagne tegen de Pakistaanse staat nieuw leven in te blazen. Gezien de gecompliceerde relatie van de TTP met de Taliban is het echter onduidelijk of zij daarbij op de steun van laatstgenoemde kan rekenen.

De relatie tussen de TTP en de Taliban loopt vaak warm en koud. Het is niet bekend welk niveau van associatie de twee delen, maar het is bekend dat ze elkaar op verschillende momenten zowel tegenspreken als steunen. Hoewel de TTP en de Taliban vergelijkbare ideologische constructies hebben, zijn de twee het niet eens over het feit dat eerstgenoemde zich op de Pakistaanse staat richt. Aangezien Islamabad een belangrijke bondgenoot van de Taliban is, heeft de groep geprobeerd de TTP over te halen haar jihad alleen op de Afghaanse regering te richten. De TTP bestaat echter primair als een organisatie tegen de Pakistaanse staat en zou zonder dat doel geen enkele externe relevantie meer hebben.

Nieuwsbrief| Klik om de beste uitleg van de dag in je inbox te krijgen

De groepen hebben echter ook meegewerkt aan verschillende campagnes, voornamelijk nadat de Pakistaanse militaire operatie in 2014 de TTP dwong naar Afghanistan te vluchten. Daar hielpen ze het militaire offensief van de Taliban tegen de Afghaanse regering en boden ze waardevolle logistieke steun, waaronder het leveren van zelfmoordterroristen. Na de overeenkomst van Doha tussen de VS en de Taliban heeft de TTP een video vrijgegeven van haar ledenvergadering met hooggeplaatste Taliban-leiders. De groep was naar verluidt enthousiast om haar nauwe banden met de Taliban te tonen, als erkenning voor de waarde die een dergelijke relatie zou hebben met het Pakistaanse publiek, van wie velen de Taliban openlijk steunen.

Sommigen zijn zelfs zo ver gegaan om te suggereren dat de TTP en de Taliban intrinsiek met elkaar verbonden zijn, waarbij een Pakistaanse legerchef ze naar verluidt twee gezichten van dezelfde medaille noemt.

Deel Het Met Je Vrienden: